Brandpunt

KRO’s Brandpunt van 19 oktober wijdde een item aan de verkoop van een nieuw medicijn tegen een nieuwe aandoening: ADHD bij volwassenen. Hieronder een excerpt van de uitzending.

Brandpunt: Volwassenen met ADHD. Als het aan de medicijnfabrikanten ligt, wordt het een nieuwe volksziekte, waar – u raadt het al – pillen tegen geslikt moeten worden. Nederlandse experts willen ons laten geloven dat 650.000 Nederlanders aan ADHD lijden en zo snel mogelijk aan de pillen moeten. Maar hoe komen die experts eigenlijk aan zo’n conclusie? Uit dit geheime Europese rapport blijkt dat het ADHD-medicijn niet is goedgekeurd. Het heeft teveel gevaarlijke bijwerkingen: hartproblemen, angstgevoelens, depressies, zelfmoordneigingen. Maar rapport of niet, intussen gaat de verkoop van het ADHD-medicijn gewoon door. Het gebruik door volwassenen is de afgelopen jaren verzesvoudigd. Hoe een stoornis bij onze kinderen ook het probleem van de volwassenen moest worden.

Brandpunt: ADHD-kinderen, het is een begrip geworden. Inmiddels zit 5% van onze kinderen aan de Ritalin. Sinds een paar jaar krijgen ook steeds meer volwassenen de diagnose ‘ADHD’, een stoornis die beschreven staat in de zogeheten DSM, het handboek van de psychiatrie. We luisteren naar de criteria.

Batstra: “Heeft vaak moeite om aandacht te geven aan details, heeft moeite om de concentratie vast te houden, lijkt vaak niet te luisteren wanneer je iets tegen hem of haar zegt – nou ja, zoals je al ziet, in elk van die criteria staat het woordje ‘vaak’.

Brandpunt: Maar wie bepaalt wat ‘vaak’ is, wat is normaal gedrag? We spreken psycholoog Laura Batstra. Ze vindt al jaren dat de diagnose ‘ADHD’ veel te snel wordt gesteld.

Batstra: “Wat je nu ziet, we zijn eerst die criteria steeds breder gaan toepassen op kinderen en het lijkt erop dat we dat nu ook bij volwassenen doen.”

Brandpunt: Volwassenen dus, als nieuwe doelgroep. En dat blijkt ook uit de verkoopcijfers van ADHD-pillen. De afgelopen tien jaar is het gebruik van deze medicijnen onder volwassenen verzesvoudigd. Omzet voor de farmaceut: tientallen miljoenen euro’s.

Bijl: “Wat we zien is dat er een behoorlijke marketing is geweest vanuit de farmaceutische industrie om geneesmiddelen voor de behandeling van ADHD bij volwassenen in de markt te krijgen.

Brandpunt: Luis in de pels van de farmaceutische industrie, Dick Bijl, oud-huisarts en deskundige in het beoordelen van geneesmiddelenonderzoek. Hij legt uit hoe deze nieuwe doelgroep subtiel in de richting van ADHD-patiënt wordt gedreven.

Bijl: “Dat gebeurt bijvoorbeeld door op internet sites te openen, door zelf testjes te ontwerpen die mensen kunnen invullen, door aandacht in magazines, in tijdschriften.

Brandpunt: Als we gaan zoeken naar informatie over ADHD bij volwassenen, komen we op de site van PsyQ, een landelijke commerciële organisatie die helpt bij psychische problemen. We doen de zelftest.

Bijl: “Die testen zijn vaak op een bepaalde manier ontworpen dat je er eigenlijk altijd wel als patiënt uit komt.”

Brandpunt: En ook bij ons is dat het geval. We worden geadviseerd naar de huisarts te gaan. We willen graag uitleg over de test en vragen een interview aan met psychiater Sandra Kooij, verantwoordelijk voor de test en de expert in Nederland op het gebied van ADHD bij volwassenen. Ze wil niet reageren. We bekijken haar voorlichtingsfilm waarin ze uitleg geeft over de behandeling.

Kooij: “De beste behandeling, die veilig is en goed onderzocht, is medicatie voor ADHD”.

Brandpunt: Pillen dus. Kooij adviseert het medicijn Concerta als eerste te gebruiken. De farmaceut die het medicijn Concerta verkoopt is Janssen, onderdeel van één van de grootste farmaceutische bedrijven ter wereld Johnson & Johnson. Concerta heeft een vergelijkbare werking als amfetamine. Al jaren probeert de industrie het pepmiddel te slijten tegen allerlei verschillende kwalen.

Dehue: “Amfetamine is door alle geallieerde legers gebruikt in de Tweede Wereldoorlog omdat het de soldaten aan de gang hield. Die marcheerden langer door.

Brandpunt: Maar het middel werd ook aangeprezen bij menstruatiepijn, afslanken of chronische vermoeidheid bij vrouwen. En nu dus: volwassenen met ADHD. We spreken Trudy Dehue, wetenschapsfilosoof. In haar boek Betere Mensen beschrijft ze de relatie tussen de wetenschap van ADHD en de farmaceutische industrie.

Dehue: “Ik heb de website Psychiatrienet bestudeerd. Dat is een voorlichtende website voor psychiaters. Daar staat alleen maar informatie op die gaat in de richting van ‘deze middelen zijn goed en veilig en moeten meer worden voorgeschreven’. Er staat geen enkele link op naar artkelen van mensen die anders denken. En als je dan kijkt wie maakt die website van Psychiatrienet, ja, dat zijn dan weer de mensen die ook in de reclame van Janssen Cilag optreden. Ik heb moeten constateren dat de grens tussen reclame en wetenschap eigenlijk gewoon grotendeels weg is in dit veld”.

© Jeanine Slot